در هر عقد و قراردادی، فراتر از بندهای اصلی، مجموعه‌ای از شروط اضافه وجود دارد که نقش تعیین‌کننده‌ای در تضمین حقوق طرفین و شفاف‌سازی تعهدات ایفا می‌کنند. این شروط که به «شروط ضمن عقد» معروف‌اند، چارچوبی دقیق‌تر و تخصصی‌تر برای اجرای قرارداد فراهم می‌آورند و از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری می‌کنند. اما این شروط دقیقاً چه جایگاهی در قراردادها دارند و چگونه می‌توان آنها را به گونه‌ای تنظیم کرد که از نظر قانونی معتبر و قابل اجرا باشند؟
شروط ضمن عقد، در واقع بندهایی هستند که به قرارداد اصلی افزوده می‌شوند تا جنبه‌های خاصی از رابطه حقوقی را به طور مفصل‌تر پوشش دهند؛ مثلاً تعیین میزان جریمه در صورت تأخیر در تحویل، یا تضمین اجرای تعهدات مالی. شناخت انواع مختلف این شروط، نحوه صحیح تدوین و تضمین اجرای آنها، و آشنایی با ضمانت‌های قانونی مرتبط، موضوعاتی کلیدی برای هر کسی است که می‌خواهد قراردادهای خود را مطمئن‌تر و کم‌خطرتر کند.
در ادامه، به بررسی جامع شروط ضمن عقد، کاربردهای عملی آنها در قراردادهای مختلف، نکات مهم در تنظیم و اجرای آنها و تأثیرات حقوقی‌شان می‌پردازیم تا بتوانید با دیدی کامل‌تر و آگاهانه‌تر در مسیر تنظیم قراردادهای خود گام بردارید.
فهرست مطالب
شروط ضمن عقد
تعریف شروط ضمن عقد و اهمیت‌های قانونی
شروط ضمن عقد بندها یا توافقات اضافی هستند که طرفین در قرارداد اصلی درج می‌کنند تا جنبه‌های خاصی از رابطه قراردادی را به طور دقیق‌تر تنظیم کنند. این شروط با هدف روشن‌سازی حقوق و تعهدات طرفین و حفاظت از منافع آنها از طریق تنظیم مکانیزم‌های اجرای قرارداد و حل اختلافات احتمالی به کار می‌روند. در قانون مدنی، شروط ضمن عقد بخشی جدایی‌ناپذیر از قرارداد اصلی محسوب می‌شوند و باید با مقررات قانونی منطبق باشند، به گونه‌ای که شرط باطل یا مخالف نظم عمومی و اخلاق نباشد.
مثال عملی از شروط ضمن عقد، شرط جزا در قرارداد پیمانکاری است که طرفین توافق می‌کنند در صورت تأخیر در اجرای کار، جریمه مالی پرداخت شود. این شرط جدیت در اجرا را تضمین کرده و ریسک‌های حقوقی ناشی از تأخیر را کاهش می‌دهد.
اقسام شروط ضمن عقد در قانون مدنی
شرط ضمن عقد در قانون مدنی به چند نوع تقسیم می‌شود که بر اساس ماهیت شرط و تأثیر آن بر قرارداد طبقه‌بندی می‌شوند:
1. شروط باطل غیرمبطله قرارداد
این شروط از نظر قانونی باطل هستند اما باعث بطلان کل قرارداد نمی‌شوند، مانند:
- شرط غیرقابل تحقق: شرطی که به دلیل عدم امکان اجرا، مانند انجام عملی غیرممکن از نظر قانونی یا مادی، قابل تحقق نیست.
- شرط بی‌فایده: شرطی که هیچ نفع یا تأثیری بر قرارداد ندارد.
- شرط نامشروع: شرطی که مخالف قوانین، نظم عمومی یا اخلاق باشد.
در صورت وجود این شروط، طرف متضرر حق فسخ قرارداد را دارد اگر از بطلان شرط آگاه نبوده باشد، اما اگر از بطلان مطلع باشد، حق فسخ ندارد.
2. شروط باطل و مبطله قرارداد
این شروط باعث بطلان کل قرارداد می‌شوند، مانند:
- شرطی که مخالف مقتضای قرارداد باشد.
- شرط مجهول که موجب عدم اطلاع طرفین از محتوای قرارداد یا مبادله آن شود.
3. شروط صحیح
این شروط به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
- شرط صفت: مربوط به کیفیت یا کمیت موضوع قرارداد.
- شرط نتیجه: شرطی که تحقق امر خارجی خاصی را به اجرای قرارداد مرتبط می‌کند.
- شرط فعل: الزام یکی از طرفین یا شخص ثالث به انجام یا خودداری از انجام عملی مشخص.
شناخت این اقسام به طرفین کمک می‌کند تا شروطی شفاف و محافظ حقوق خود تنظیم کنند و اجرای قرارداد را به درستی تضمین نمایند.
الضمانات القانونية لشروط ضمن عقد
بر اساس قانون مدنی، ضمانت‌ها باید در طول مدت قرارداد معتبر و موثر باقی بمانند. این بدان معناست که طرفی که متعهد به اجرای شرطی در قرارداد است، از نظر قانونی موظف به انجام آن است و در غیر این صورت مسئول جبران خسارت خواهد بود.
برای مثال، در قراردادهای پیمانکاری، قانون الزام می‌کند که پیمانکار ضمانت‌های مالی یا بانکی برای پوشش اجرای کار و کیفیت آن ارائه دهد. این ضمانت‌ها از کارفرما در برابر ریسک‌های مالی و اجرایی محافظت می‌کند و به کاهش اختلافات کمک می‌کند.
علاوه بر این، قانون تصریح می‌کند که شروط ضمن عقد باید واضح و مشخص باشند تا جای تفسیر و ابهام باقی نگذارند و اجرای آنها و حل اختلافات احتمالی آسان‌تر شود.
نمونه‌های کاربردی شروط ضمن عقد در قراردادهای تجاری و ملکی
نمونه‌های شروط ضمن عقد بسته به نوع قرارداد و ماهیت رابطه قراردادی متفاوت است. در ادامه چند نمونه عملی آورده شده است:
1. شروط ضمن عقد تأمین مالی ملکی
قراردادهای تأمین مالی ملکی معمولاً شامل شروطی هستند که نسبت تأمین مالی، نرخ بهره، مدت بازپرداخت و هزینه‌های بازپرداخت زودهنگام را تعیین می‌کنند. برای مثال:
- نسبت تأمین مالی تا ۹۰٪ ارزش ملک.
- نرخ بهره ثابت ۸.۲۳٪ سالانه.
- مدت بازپرداخت ۲۰ سال.
- هزینه بازپرداخت زودهنگام ۵,۹۴۶ ریال سعودی.
این شروط تعهد بازپرداخت و محافظت از ریسک‌های مالی را تضمین می‌کند.
2. شروط ضمن عقد حمایت مسکن
در برنامه‌های حمایت مسکن، معمولاً نسبت تأمین مالی کمی کمتر است، مثلاً ۸۵٪ ارزش ملک، با حفظ نرخ بهره و مدت بازپرداخت مشابه. همچنین هزینه بازپرداخت زودهنگام بر اساس نظام حمایت تعیین می‌شود.
این شروط به خانواده‌های کم‌درآمد امکان دریافت تأمین مالی مناسب با شرایط آسان‌تر را می‌دهد و تعهدات بازپرداخت را مشخص می‌کند.
3. شروط ضمن عقد قراردادهای دولتی
در قراردادهای دولتی، شروط ضمن عقد برای تنظیم جزئیات کار مانند مشخصات فنی، دامنه کار و تعهدات زمانی به کار می‌روند. معمولاً از رنگ‌های مشخصی در متن قرارداد برای تمایز بندهای ثابت و متغیر استفاده می‌شود که بررسی و به‌روزرسانی آنها را تسهیل می‌کند.
مثال: متن‌های سیاه برای بندهای ثابت، سبز برای بندهای قابل تغییر توسط دستگاه دولتی، و قرمز برای بندهای وارد شده توسط طرف قرارداد.
چگونگی تنظیم شروط ضمن عقد به صورت مؤثر
تنظیم شروط ضمن عقد نیازمند دقت حقوقی و حرفه‌ای است تا صحت و اثربخشی آنها تضمین شود. مراحل اصلی تنظیم شروط ضمن عقد عبارتند از:
1. تعیین نوع شرط و هدف آن
شرط باید از نظر نوع (صفت، نتیجه، فعل) و هدف مورد نظر از درج آن در قرارداد مشخص باشد. مثلاً شرط جزایی برای تشویق به رعایت مهلت‌ها.
2. وضوح زبان و تنظیم بندها
بندها باید به صورت واضح و بدون ابهام نوشته شوند و حقوق و وظایف به دقت تعیین گردد تا از تفسیرهای متعدد و اختلاف جلوگیری شود.
3. رعایت قوانین و مقررات
شرایط باید با قوانین و مقررات محلی هماهنگ باشند و مخالف نظم عمومی یا مقررات خاص قراردادها نباشند.
4. درج ضمانت‌های اجرا
باید بندهایی برای تضمین اجرای شروط مانند جریمه‌ها یا خسارت‌ها در صورت تخلف گنجانده شود تا تعهد طرفین تقویت شود.
5. بازبینی حقوقی
مشورت با وکیل متخصص در تنظیم قراردادها توصیه می‌شود تا از صحت شروط و تطابق آنها با قوانین اطمینان حاصل شود و حقوق طرفین حفظ گردد.
اهمیت شروط ضمن عقد در حفاظت از حقوق طرفین و کاهش اختلافات
شروط ضمن عقد نقش مهمی در تعیین مسئولیت‌های طرفین و کاهش احتمال بروز اختلافات حقوقی دارند. وجود شروط شفاف و مشخص، چارچوب قانونی روشنی برای رجوع در صورت بروز اختلاف فراهم می‌کند.
برای مثال، در قراردادهای تجاری، شرطی می‌تواند نحوه برخورد با شرایط فورس ماژور را تعیین کند که از تحمیل مسئولیت‌های غیرمنتظره به طرفین جلوگیری می‌کند.
همچنین شرط می‌تواند مکانیزمی برای حل اختلافات مانند ارجاع به داوری یا میانجیگری قبل از مراجعه به دادگاه پیش‌بینی کند که موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود.
شرایط جزایی در شروط ضمن عقد و تأثیر حقوقی آنها
شرایط جزایی بندهایی هستند که جریمه یا خسارت مالی برای طرفی که شروط قرارداد را نقض کند، تعیین می‌کنند. این شروط به عنوان ابزار فشار برای تضمین اجرای صحیح قرارداد کاربرد دارند و در قراردادهای پیمانکاری و تأمین کالا رایج هستند.
مثال: در قرارداد ساخت یک سازه، شرط جزایی می‌تواند پرداخت مبلغ مشخصی بابت هر روز تأخیر در تحویل باشد که تعهد پیمانکار به رعایت زمان‌بندی را تضمین می‌کند.
مهم است که شرط جزایی معقول و متناسب باشد تا دادگاه آن را باطل نکند. همچنین نحوه محاسبه جریمه باید به وضوح در قرارداد ذکر شود.
نکات عملی برای درج شروط ضمن عقد به صورت قانونی و صحیح
- اطمینان از تطابق شروط با نوع قرارداد و مبنای حقوقی آن.
- اجتناب از شروط مبهم یا قابل تفسیر به چند معنا.
- عدم درج شروط غیرقابل اجرا یا مخالف نظم عمومی.
- ثبت رسمی و امضای تمامی شروط توسط طرفین.
- بازبینی منظم شروط به ویژه در قراردادهای بلندمدت برای هماهنگی با تغییرات قانونی یا عملی.
- تضمین وجود مکانیزم‌های واضح برای اصلاح یا فسخ در صورت تغییر شرایط.
تفاوت شروط ضمن عقد با بندهای اصلی قرارداد
اگرچه شروط ضمن عقد بخشی از قرارداد هستند، اما با بندهای اصلی تفاوت‌هایی دارند:
- بندهای اصلی موضوع اصلی قرارداد مانند موضوع فروش یا اجاره و مبلغ مالی را تعیین می‌کنند.
- شروط ضمن عقد جزئیات یا تعهدات اضافی غیرضروری اما مهم برای تنظیم رابطه را اضافه می‌کنند.
- بندهای اصلی بدون آنها قرارداد صحیح نیست، اما شروط ضمن عقد ممکن است قابل حذف یا تغییر بدون ابطال کل قرارداد باشند.
درک این تفاوت به طرفین کمک می‌کند تا بر تنظیم شروطی تمرکز کنند که قرارداد را تقویت کرده بدون پیچیدگی یا تجاوز به اصل قرارداد.
نقش وکیل در تنظیم شروط ضمن عقد
استفاده از وکیل متخصص در تنظیم قراردادها برای تضمین صحت حقوقی شروط ضمن عقد و تطابق آنها با قوانین محلی ضروری است. وکیل می‌تواند:
- به طرفین در تعیین شروط متناسب با اهدافشان کمک کند.
- شرایط را به صورت دقیق و واضح تنظیم نماید.
- از قانونی بودن شروط و جلوگیری از درج شروط باطل اطمینان حاصل کند.
- نکات مربوط به مکانیزم‌های اجرا و ضمانت‌ها را ارائه دهد.
- نمایندگی طرفین در صورت بروز اختلافات مرتبط با شروط را بر عهده گیرد.
این امر موجب حفاظت از حقوق و کاهش ریسک‌های حقوقی می‌شود.
اهمیت تعیین دامنه اجرای شروط ضمن عقد
تعیین دامنه زمانی و مکانی اجرای شروط ضمن عقد ضروری است تا مشخص شود این شروط چه زمانی و در کجا قابل اجرا هستند. این شامل موارد زیر است:
- تعیین مدت اجرای شرط، مثلاً شرطی که فقط در طول اجرای پروژه اعمال می‌شود.
- تعیین طرف یا طرفینی که مشمول شروط هستند، چه فقط طرفین قرارداد یا شامل اشخاص ثالث نیز می‌شود.
- درج بند مربوط به شرایط اضطراری و نحوه برخورد با آنها.
این تعیین دامنه از ابهام جلوگیری کرده و اجرای شروط را دقیق‌تر و مؤثرتر می‌سازد.
نمونه‌هایی از شروط ضمن عقد در قراردادهای کاری و استخدام
در قراردادهای کاری معمولاً شروط ضمن عقد برای تنظیم جنبه‌های مختلف درج می‌شوند، مانند:
- شرط محرمانگی: جلوگیری از افشای اطلاعات شرکت توسط کارمند.
- شرط عدم رقابت: ممنوعیت کارمند از همکاری با رقبا برای مدت مشخص پس از پایان قرارداد.
- شرط جزایی: تعیین مجازات در صورت نقض قوانین کاری.
این شروط منافع شرکت را حفظ کرده و تعهدات کارمند را به وضوح مشخص می‌کنند.
چالش‌های حقوقی مرتبط با شروط ضمن عقد
با وجود اهمیت شروط ضمن عقد، طرفین ممکن است با چالش‌های حقوقی مواجه شوند مانند:
- وجود شروط نامشخص یا متضاد که منجر به اختلاف می‌شود.
- شرایط باطل که بر صحت قرارداد تأثیر می‌گذارند.
- مشکل در اثبات اجرای شروط در صورت عدم وجود مستندات کافی.
- تغییر شرایط اقتصادی یا حقوقی که نیازمند اصلاح شروط است.
بنابراین، بازبینی دوره‌ای شروط و به‌روزرسانی آنها ضروری است.
خلاصه کاربرد شروط ضمن عقد در نظام حقوقی
شروط ضمن عقد ابزاری حقوقی مؤثر برای تنظیم روابط قراردادی و تعیین دقیق حقوق و تعهدات هستند. رعایت قواعد قانونی مربوط به صحت و تنظیم واضح این شروط، حفاظت از طرفین و کاهش اختلافات را تضمین می‌کند. با درک انواع شروط، ضمانت‌ها، روش‌های تنظیم و نمونه‌های عملی، افراد و شرکت‌ها می‌توانند از قراردادهای خود بهره حقوقی بهتری ببرند و ثبات در روابط قراردادی خود ایجاد کنند.
سفر مطمئن در مسیر قراردادهای هوشمندانه
شروط ضمن عقد، فراتر از بندهای اصلی قرارداد، به منزله ستون‌های استحکام حقوقی و تضمین اجرای دقیق تعهدات هستند که به هر قرارداد عمق و دقت بیشتری می‌بخشند. آگاهی کامل از انواع این شروط، نحوه تنظیم صحیح و رعایت موازین قانونی، کلید پیشگیری از اختلافات و حفاظت از منافع طرفین به شمار می‌رود. با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی و تنوع کاربردها در قراردادهای مختلف، بهره‌مندی از مشاوره تخصصی و دقت در نگارش شروط، نه تنها از مشکلات احتمالی پیشگیری می‌کند بلکه زمینه‌ساز روابط حقوقی پایدار و مطمئن خواهد بود.
در نهایت، شناخت دقیق و به‌کارگیری هوشمندانه شروط ضمن عقد، به عنوان ابزاری کارآمد در تنظیم قراردادها، موجب ارتقاء امنیت حقوقی، تسهیل اجرای تعهدات و کاهش مخاطرات می‌شود و این فرصت را فراهم می‌آورد تا هر قراردادی، نهایتاً به پلی مطمئن برای تحقق اهداف طرفین بدل گردد.
در ادامه سوالات متداول و پاسخ‌های آنها درباره شروط ضمن عقد آورده شده است:
شروط ضمن عقد چیست و چرا اهمیت دارد؟
شروط ضمن عقد به بندها یا توافقات اضافی گفته می‌شود که طرفین در کنار قرارداد اصلی خود درج می‌کنند تا جنبه‌های خاصی از رابطه قراردادی را به طور دقیق‌تر و مفصل‌تر تنظیم کنند. این شروط برای روشن‌سازی حقوق و تعهدات طرفین، حفاظت از منافع آنها، و تنظیم مکانیزم‌های اجرای قرارداد و حل اختلافات احتمالی به کار می‌روند. اهمیت قانونی آنها در این است که بر اساس قانون مدنی، بخشی جدایی‌ناپذیر از قرارداد اصلی محسوب می‌شوند و باید با مقررات قانونی منطبق باشند؛ به این معنا که نباید باطل یا مخالف نظم عمومی و اخلاق باشند. برای مثال، در یک قرارداد پیمانکاری، شرط جزا برای تعیین جریمه تأخیر در اجرای کار، جدیت در اجرا را تضمین می‌کند و ریسک‌های حقوقی ناشی از تأخیر را کاهش می‌دهد.
انواع شروط ضمن عقد در قانون مدنی کدامند؟
بر اساس قانون مدنی، شروط ضمن عقد به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- شروط باطل غیرمُبطِل قرارداد: این شروط از نظر قانونی باطل هستند اما به کل قرارداد آسیب نمی‌زنند و آن را باطل نمی‌کنند. نمونه‌های آن شامل شرط غیرقابل تحقق (مانند انجام عملی غیرممکن)، شرط بی‌فایده (که هیچ نفعی برای قرارداد ندارد)، و شرط نامشروع (که مخالف قانون یا اخلاق باشد) است. در صورت وجود این شروط، طرف متضرر ممکن است حق فسخ قرارداد را داشته باشد، مگر اینکه از بطلان شرط مطلع بوده باشد.
- شروط باطل و مُبطِل قرارداد: این شروط چنان با جوهر اصلی قرارداد در تضاد هستند که وجودشان منجر به بطلان کل قرارداد می‌شود. مثال بارز آن، شرطی است که مخالف مقتضای قرارداد (مثل فروش مالی که خریدار مالک آن نیست) باشد یا شرطی که آنقدر مجهول و مبهم باشد که باعث عدم آگاهی طرفین از محتوای اصلی قرارداد شود.
- شروط صحیح: این شروط که معتبر و قابل اجرا هستند، خود به سه نوع تقسیم می‌شوند:
- شرط صفت: مربوط به کیفیت یا کمیت مورد معامله در قرارداد (مثلاً فروش خانه‌ای با متراژ مشخص).
- شرط نتیجه: شرطی که تحقق یک امر خارجی خاص را به اجرای قرارداد مرتبط می‌کند (مثلاً شرط نتیجه در مورد ثبت یک شرکت پس از انجام معامله).
- شرط فعل: الزام یکی از طرفین یا شخص ثالث به انجام یا خودداری از انجام عملی مشخص (مثلاً تعهد به ساخت یک پروژه در زمان معین).
چگونه می‌توان شروط ضمن عقد را به صورت مؤثر تنظیم کرد؟
تنظیم شروط ضمن عقد نیازمند دقت حقوقی و حرفه‌ای است تا از صحت و اثربخشی آنها اطمینان حاصل شود. مراحل اصلی تنظیم شامل موارد زیر است:
- تعیین نوع و هدف شرط: ابتدا باید مشخص شود که شرط از چه نوعی است (صفت، نتیجه، فعل) و چه هدفی از درج آن در قرارداد دنبال می‌شود (مثلاً شرط جزایی برای تضمین رعایت مهلت‌ها).
- وضوح زبان و بندها: بندها باید به زبانی واضح، صریح و بدون ابهام نوشته شوند تا از تفسیرهای متعدد و بروز اختلاف جلوگیری شود. حقوق و وظایف هر طرف باید به دقت تعیین گردد.
- رعایت قوانین و مقررات: شروط باید با قوانین و مقررات محلی هماهنگ باشند و مخالف نظم عمومی یا مقررات خاص قراردادها نباشند.
- درج ضمانت‌های اجرا: برای تضمین اجرای شروط، باید بندهایی برای جریمه‌ها، خسارت‌ها یا سایر ضمانت‌های اجرایی در صورت تخلف گنجانده شود.
- بازبینی حقوقی: مشورت با یک وکیل متخصص در زمینه تنظیم قراردادها ضروری است تا از قانونی بودن شروط و حفظ حقوق طرفین اطمینان حاصل شود.
شروط جزایی در شروط ضمن عقد چه کاربردی دارند و چه تأثیر حقوقی‌ای ایجاد می‌کنند؟
شروط جزایی بندهایی هستند که جریمه یا خسارت مالی برای طرفی که شروط قرارداد را نقض کند، تعیین می‌کنند. این شروط به عنوان ابزاری برای فشار و تضمین اجرای صحیح قرارداد عمل می‌کنند و در قراردادهای پیمانکاری و تأمین کالا بسیار رایج هستند. به عنوان مثال، در یک قرارداد ساخت‌وساز، ممکن است شرط جزایی برای پرداخت مبلغ مشخصی بابت هر روز تأخیر در تحویل پروژه تعیین شود تا پیمانکار به رعایت زمان‌بندی ترغیب شود.
تأثیر حقوقی این شروط در این است که باعث می‌شوند طرف متخلف مسئولیت مالی مستقیم در برابر تخلف خود داشته باشد. با این حال، مهم است که مبلغ جریمه معقول و متناسب با میزان خسارت احتمالی باشد تا از سوی دادگاه مورد ابطال قرار نگیرد. همچنین، نحوه محاسبه جریمه باید به وضوح در قرارداد ذکر شود.
نقش وکیل در تنظیم شروط ضمن عقد چیست؟
نقش وکیل متخصص در تنظیم شروط ضمن عقد حیاتی است. یک وکیل می‌تواند به صورت حرفه‌ای:
- کمک به تعیین شروط متناسب: به طرفین کمک کند تا شروطی را انتخاب کنند که متناسب با اهداف و نیازهای خاص آنها باشد.
- تنظیم دقیق و واضح: شروط را به صورتی دقیق، واضح و بدون ابهام تنظیم کند تا از بروز هرگونه سوءتفاهم یا اختلاف در آینده جلوگیری شود.
- اطمینان از قانونی بودن: اطمینان حاصل کند که تمام شروط با قوانین محلی و نظم عمومی هماهنگ هستند و از درج شروط باطل یا نامشروع جلوگیری کند.
- ارائه نکات اجرایی و ضمانت‌ها: در مورد مکانیزم‌های اجرا، ضمانت‌های لازم و پیامدهای حقوقی هر شرط، مشاوره‌های لازم را ارائه دهد.
- نمایندگی در صورت اختلاف: در صورت بروز اختلاف در آینده، طرفین را نمایندگی کند.
در مجموع، مشاوره با وکیل، تضمین‌کننده صحت حقوقی شروط و کاهش ریسک‌های احتمالی است.
شروط ضمن عقد چه تفاوتی با بندهای اصلی قرارداد دارند؟
با اینکه شروط ضمن عقد بخشی جدایی‌ناپذیر از قرارداد محسوب می‌شوند، تفاوت‌هایی با بندهای اصلی قرارداد دارند:
- ماهیت موضوع: بندهای اصلی، موضوع اصلی قرارداد (مثلاً موضوع فروش، اجاره، یا ماهیت خدمت) و ارکان اساسی آن (مثل مبلغ، زمان) را تعیین می‌کنند.
- جزئیات و تعهدات اضافی: شروط ضمن عقد، جزئیات، تعهدات اضافی یا شرایط خاصی را به قرارداد اضافه می‌کنند که اگرچه ممکن است برای اعتبار اولیه قرارداد ضروری نباشند، اما برای تنظیم دقیق‌تر رابطه و حفاظت از منافع طرفین بسیار مهم‌اند.
- تأثیر بر بطلان قرارداد: معمولاً بدون بندهای اصلی، قرارداد از اساس صحیح نیست و باطل می‌شود. اما شروط ضمن عقد در برخی موارد ممکن است قابل حذف یا تغییر باشند بدون اینکه کل قرارداد باطل شود (مانند شروط باطل غیرمُبطِل).
درک این تفاوت‌ها به طرفین کمک می‌کند تا در تنظیم شروط خود، بر افزایش استحکام و شفافیت قرارداد تمرکز کنند، بدون اینکه به اصل و جوهر قرارداد لطمه‌ای وارد شود.
